GEOGRAFIA
Chorwacja – kraj o zróżnicowanej powierzchni leżący w Europie Południowo-Wschodniej. Część południowa jest górzysta (Góry Dynarskie), a północ nizinna (Nizina Panońska). Chorwacja ma także dostęp do Morza Adriatyckiego. Państwo to posiada wyjątkowe w skali świata wybrzeże z ustawionymi równolegle do niego podłużnymi wyspami. Ten typ to tzw. wybrzeże dalmatyńskie, którego nazwa pochodzi właśnie od tej chorwackiej krainy. Na terenie kraju znajduje się 1185 wysp i wysepek, z czego 66 jest zamieszkanych. Największe z nich to:
- Krk – 405 km²
- Cres – 405 km²
- Brač – 394 km²
- Hvar – 299 km²
- Pag – 284 km²
- Korčula – 276 km²
Skrajne punkty: północny 46°33’N, południowy 42°23’N, zachodni 13°30’E, wschodni 19°27’E. Chorwacja składa się z dwóch pasów ułożonych na kształt litery „V”. Pas ciągnący się wzdłuż wybrzeża jest długi na 380 km i szeroki na około 100 km, który zwęża się ku południowi. Drugi, północny pas, ciągnący się w głąb Półwyspu Bałkańskiego, jest długi na 430 km i w najszerszym miejscu ma 170 km.
USTRÓJ POLITYCZNY
Chorwacja jest wielopartyjną republiką parlamentarną na podstawie konstytucji z 1990 roku (zmodyfikowanej w 1999 i 2001 roku), z silną pozycją parlamentu.
Mimo że wśród Słowian, Chorwaci cieszą się najstarszą tradycją państwowości, to Republika Chorwacji jest jednym z najmłodszych państw europejskich. Jej konstytucja została uchwalona 22 grudnia 1990 r., a uznana została, jako samodzielne państwo przez międzynarodową wspólnotę, 15 stycznia 1992 r. System prawa został przystosowany do współczesnego ustawodawstwa europejskiego.
Chorwacja stała się krajem demokracji parlamentarnej, którego system polityczny opiera się na uznawaniu praw człowieka, rządach prawa, równoprawności narodowej, nienaruszalności własności osobistej, sprawiedliwości socjalnej i wielopartyjności.
W Chorwacji jest system partyjny 18-związkowy. Do najbardziej liczących się partii politycznych należą Chorwacka Wspólnota Demokratyczna, Chorwacka Partia Socjalliberalna, Partia Socjaldemokratyczna oraz Partia Prawa.
Kraj dzieli się pod względem administracyjnym na 21 województw (okręgów) – żupaniji.
Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat, z prawem powoływania rządu, łącznie z premierem – szefem rządu.
Chorwacki model demokracji parlamentarnej opiera się na podziale władzy.
Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego parlamentu – Zgromadzenia Chorwackiego (Saboru) – złożonego z różnej liczby członków (w zależności od ilości głosujących), wahającej się jednak od 100 do 160 deputowanych. Sabor działa na zasadzie sesyjności. Pierwsza sesja trwa od 15 stycznia do 30 lipca,druga od 15 września do 15 grudnia. Każda sesja rozpoczyna się od odśpiewania hymnu Chorwacji „Nasza ukochana Ojczyzno” (Lijepa naša domovino). Osiem dni przed rozpoczęciem obrad nowej sesji każdy z przedstawicieli Saboru otrzymuje od przewodniczącego zarys harmonogramu posiedzeń, który obejmuje wnioski parlamentarzystów rządu oraz projekty aktów normatywnych, będących przedmiotem debat i głosowań na posiedzeniach plenarnych. Deputowani mają możliwość składania wniosków o uzupełnienie porządku obrad, zgłaszając projekty ustaw do czasu rozpoczęcia sesji. Przewodniczący ma obowiązek przedłożyć te propozycje na forum izby w terminie do 30 dni (wnioski o materii ustawowej) lub do 15 dni (wnioski w innych sprawach). Pierwsze posiedzenie nowo wybranego parlamentu odbywa się nie później niż dwudziestego dnia od chwili ogłoszenia oficjalnych wyników wyborów. Członkowie Saboru wybierają wówczas następujące organy parlamentu: prezydium Saboru, na które składają się przewodniczący i zastępcy przewodniczącego, sekretarza, komitety oraz komisje.
Każdy członek Saboru posiada immunitet formalny i immunitet materialny. Immunitet formalny chroni deputowanego przed zatrzymaniem przez organy ścigania (wyjątkiem jest tutaj ujęcie deputowanego na gorącym uczynku za czyny zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej pięciu lat) oraz przed wszczęciem postępowania karnego za popełnione przestępstwa. Immunitet obejmuje także prawo odmowy zeznań w charakterze świadka we wszystkich rodzajach spraw sądowych. Immunitet materialny chroni deputowanego także po zakończeniu sprawowania mandatu przedstawicielskiego. Obejmuje sposób głosowania i treść wypowiedzi reprezentantów w trakcie posiedzeń plenarnych parlamentu oraz jego organów wewnętrznych.
W myśl regulaminu chorwackiego Saboru deputowani mają prawo tworzyć kluby parlamentarne na podstawie przynależności politycznej lub etnicznej. Klub parlamentarny może zostać utworzony przez: partię polityczną posiadającą co najmniej trzech deputowanych w parlamencie;co najmniej trzech przedstawicieli niezrzeszonych;deputowanych wybranych jako przedstawicieli mniejszości narodowych;dwie lub więcej partii politycznych, które mają co najmniej trzech deputowanych w parlamencie.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele którego stoi premier.
KLIMAT
Chorwacja położona jest w strefie klimatu śródziemnomorskiego na wybrzeżu i umiarkowanego w głębi kraju. Średnia miesięczna temperatura powietrza kształtuje się następująco:
- styczeń 3 °C i lipiec 24 °C – Rijeka
- styczeń 9 °C i lipiec 27 °C – Dubrownik
- styczeń 0 °C i lipiec 24 °C – w głębi kraju
Do rzadkości należą na wybrzeżu dni z ujemną temperaturą. W Dubrowniku od połowy czerwca do połowy września słonce świeci przez około 10 godzin dziennie.
Roczna suma opadów atmosferycznych waha się w granicach:
- 700-1 300 mm na wybrzeżu, głównie zimą
- 1 000-1 500 mm w głębi kraju
- 3000 mm – tereny górskie – Biokovo, Velebit
W górach powyżej 1600 m n.p.m. występuje klimat górski, gdzie zimą utrzymują się ujemne temperatury, a latem w lipcu średnie wartości osiągają 17 °C.
WODY
Chorwacja jest krajem ubogim w wody powierzchniowe, a przeważająca część kraju należy do zlewiska Morza Czarnego. Na terenie Chorwacji występują rzeki krasowe tzw. ponornice. Rzeki w kraju są zasilane głównie opadami deszczu jakie mają miejsce w górach i śniegu w okresie zimowym. W kraju występują liczne zbiorniki krasowych wód podziemnych.
Największe rzeki przepływające przez Chorwację to:
- Dunaj – całkowita długość: 2850 km, wpływa do Morza Czarnego
- Drawa – całkowita długość: 940 km, wpływa do Dunaju a potem do Morza Czarnego
- Sawa – całkowita długość: 725 km, wpływa do Dunaju a potem do Morza Czarnego
Chorwacja nie ma dużych naturalnych jezior, największym z nich jest Vransko o powierzchni 30,7 km².
FLORA I FAUNA
Strefę roślinną można podzielić na dwa obszary. W głębi lądu, zwłaszcza na terenach górskich występuje roślinność typowa dla strefy klimatu umiarkowanego. Lasy w kraju zajmują 35%. Przeważają lasy bukowo-dębowe, które skupiają się w części północno-wschodniej, zaś w górach rosną lasy iglaste. W strefie nadmorskiej występuje roślinność śródziemnomorska, gdzie dominują zarośla typu makia, oraz palmy. Sztucznie wprowadzone zostały agawy i cyprysy.
W lasach Chorwacji żyją wilki i rysie, a wysoko w górach kozice. Na obszarach krasowych licznie występują węże jak np. żmije, oraz jaszczurki.
Na terenie Chorwacji znajduje się osiem parków narodowych. Są to:
- Park Narodowy Jezior Plitwickich (Narodni Park Plitvicka Jezera) – położony w pobliżu arterii łączącej Dalmację z Zagrzebiem, obejmuje 16 jezior połączonych ze sobą wodospadami
- Park Narodowy Wysp Briońskich (Narodni Park Brjuni) – znajduje się w pobliżu zachodniego wybrzeża półwyspu Istria i obejmuje dwie większe i dwanaście mniejszych wysepek
- Park Narodowy Kornati (Narodni Park Kornati) – położony jest na Mediteranie i obejmuje wyspę Kornat i 150 innych wysp, wysepek i skał.
- Park Narodowy Mljet (Narodni Park Mljet) – znajduje się na wyspie Mljet, na północny zachód od Dubrownika. Obejmuje znaczną część tej wyspy; w tym dwa słone jeziora(de facto głębokie zatoki) mające połączenie z morzem oraz małą wysepkę św. Marii na jeziorze dużym(Veliko Jezero)
- Park Narodowy Krka (Narodni Park Krka) – obejmuje dolny bieg rzeki Krka, od miejscowości Trosenj i Necven, aż po jej ujście do Morza Adriatyckiego w okolicy miasta Šibenik
- Park Narodowy Paklenica (Narodni Park Paklenica) – park leży w południowej części gór Velebit i obejmuje dwa wąwozy – Velika Paklenica i Mala Paklenica oraz kilka jaskiń.
- Park Narodowy Risnjak (Narodni Park Risnjak) – jest położony w paśmie Risnjak, pomiędzy Alpami a Górami Dynarskimi, na północ od Rijeki. Obejmuje źródło rzeki Kupa.
- Park Narodowy Welebitu Północnego (Narodni Park Sjeverni Velebit) – położony w najwyżej położonych pasmach gór Velebit, w pobliżu wyspy Rab. Obejmuje dwa rezerwaty – Rożanski kuk i Hajdućki kuk oraz jaskinie, w tym jedną z najgłębszych na Świecie – Lukina jama
