GEOGRAFIA
Szwajcaria – górzyste państwo, bez dostępu do morza, położone w Europie Zachodniej. Graniczy z pięcioma państwami: Austrią i Liechtensteinem na wschodzie, Francją na zachodzie, Włochami na południu oraz z Niemcami na północy. Jest to jedno z najmniejszych państw Europy. Rozciągłość z północy na południe wynosi 220 km, a ze wschodu na zachód 350 km.Szwajcaria kojarzona jest zwykle z Alpami, które zajmują południową, południowo-zachodnią i wschodnią część kraju. Na północ od Alp znajduje się Wyżyna Szwajcarska. Na płaskowyżu tym żyje większość ludności Szwajcarii. Na północnym zachodzie wyżyna ograniczona jest przez góry Jura. Większość północnej granicy z Niemcami biegnie wzdłuż Renu, który wpływa do Szwajcarii w pobliżu Schaffhausen. Część granicy z Niemcami oraz część granicy z Austrią przebiega przez jezioro Bodeńskie. Część granicy z Francją przebiega przez jezioro Genewskie.
Powierzchnia:
- ląd: 39 770 km²
- woda: 1 520 km²
- całkowita: 41 290 km²
Długość granic:
- Austria: 164 km
- Francja: 573 km
- Liechtenstein: 41 km
- Niemcy: 334 km
- Włochy: 740 km
- całkowita: 1 852 km
Brak dostępu do morza.
- Najwyższy punkt: Dufourspitze 4634 m n.p.m.
- Najniższy punkt: Jezioro Maggiore 195 m n.p.m.
KLIMAT
Warunki pogodowe na Wyżynie Szwajcarskiej są z reguły umiarkowane. Temperatury poniżej zera występują tu między grudniem a marcem. Średnia temperatura wynosi tutaj 9 °C na wysokości około 500 m. Średnia wysokość opadów na Wyżynie wynosi 1000 mm. W górach Jura i Alpach na wyższej położonych terenach panują niższe temperatury, a w Alpach także występują lodowce. Na terenach tych występuje także większa ilość opadów, między 1200 a 1600 mm. W wyższych partiach Alp ilość opadów może wynieść nawet 2500 mm. Leżący na południu kanton Ticino posiada subtropikalną roślinność, a temperatura jest średnio o około 2–4 °C wyższa.
Według klasyfikacji klimatów Köppena na Wyżynie Szwajcarskiej panuje klimat morski umiarkowany lub oceaniczny, a Alpy zaklasyfikowane zostały jako klimat alpejski albo tundra. W klimacie morskim umiarkowanym lata są chłodne, a zimy łagodne. W górach Jura klimat jest trochę chłodniejszy. W Alpach temperatura maleje, a ilość opadów śniegu rośnie wraz ze wzrostem wysokości.
USTRÓJ POLITYCZNY
Szwajcaria jest federacją demokratyczną oraz parlamentarną, gdzie na szeroką skalę wykorzystywana jest instytucja referendum (demokracja bezpośrednia). Szczególnie silna pozycja parlamentu i władz kantonalnych. Ustrój ten nazywa się parlamentarno-komitetowym, cechą najbardziej typową dla niego jest brak rozdziału pomiędzy władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.Szwajcaria jest państwem federalnym, podzielonym na kantony, posiadające charakter organizmów państwowych. Konstytucja określa podział kompetencji między federacją a kantonami.Zgromadzenie Federalne (parlament) to najwyższa władza ustawodawcza Federacji Helweckiej. Nie ma żadnych tzw. „hamulców” – nie można rozwiązać jej izb przed upływem kadencji, nie może być zwoływana na sesje przez żaden inny organ, nie ma instytucji sądownictwa konstytucyjnego (brak Trybunału Konstytucyjnego). Ponadto wszelkie konflikty kompetencyjne rozstrzygane są przez sam parlament. On sam wybiera też siedmiu członków wykonawczej Rady Federalnej (rządu) i Trybunału Federalnego.
Siedziba parlamentu i rządu szwajcarskiego w Bernie
JĘZYK
Istnieją cztery języki urzędowe: niemiecki, francuski, włoski oraz romansz (retoromański). Nauczanie w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach odbywa się w jednym z tych języków w zależności od kantonu. Na uniwersytecie studiuje się po francusku bądź niemiecku (i włosku w kantonie Ticino). Absolwent wyższej uczelni powinien móc porozumiewać się przynajmniej w trzech językach. Język angielski, mimo że nie należy do języków urzędowych, staje się coraz bardziej popularny w środowisku przemysłowym i świecie reklamy. W Szwajcarii znajduje się wiele prywatnych szkół, które słyną z wysokiego standardu kształcenia.Język codzienny Szwajcarów w kantonach niemieckojęzycznych to dialekt alemański (Schwyzerdütsch) poważnie różniący się od podręcznikowej niemczyzny – jeśli mimo znajomości niemieckiego nie rozumiemy naszego rozmówcy, to wyraźnie poprośmy, aby mówił w Hochdeutsch.
Istnieją następujące dialekty alemańskie:
- szwabski (Szwabia, RFN), jego cechą jest zastąpienie górnowysokoniemieckich: û, î przez [ou], [ei] (zamiast niemieckich: [aʊ], [aɪ]).
- dolnoalemański lub południowoalemański, zachował niemieckie: /k/ jako [kʰ] (lub [kx]), zamiast górnoalemańskiego [x]. Pododmiany:
- alzacki (lub język alzacki) (Alzacja we Francji)
- Alemán Coloniero (w Wenezueli)
- dialekt Bazylei (miasto Bazylea w Szwajcarii)
- alemański okolic Jeziora Bodeńskiego (południowa Wirtembergia, płd.-wsch. Badenia, płn.-zach. Vorarlberg)
- górnoalemański (Szwajcaria i częściowo Vorarlberg oraz południowy Schwarzwald). cechuje się przejściem /k/ w [x]. Pododmiany:
- dialekt Berna
- dialekt Zurychu – züritüütsch
- dialekt Vorarlbergu
- wysokoalemański lub najwyższy alemański (we wschodniej części kantonu Valais, kilku miejscowościach we włoskich Alpach, w Oberlandzie (kanton Berno) i w niemieckojęzycznej części kantonu Fryburg. W odróżnieniu od innych dialektów posiada [ʃniːə(n)], [buːə(n)] zamiast [ʃneijə bouwə]. Pododmiany:
- dialekt kantonu Valais
- dialekt Walser
