GEOGRAFIA

Większość powierzchni kraju stanowią niziny z młodą rzeźbą polodowcową. Naturalne zachodnie i południowe granice Finlandii wyznaczają Zatoka Botnicka i Zatoka Fińska, pomiędzy którymi rozciąga się poprzecinane ciągami wzniesień morenowych Pojezierze Fińskie złożone z 60 tys. jezior. Jeziora zajmują 18,8 tys km², bardzo liczne są bagna i torfowiska. W środkowej części kraju ukształtowanie terenu ma cechy południowych pojezierzy i leżących na północ wyżyn. Na północ od Koła Podbiegunowego rozciąga się Laponia Fińska, która stanowi przedgórze Gór Skandynawskich. Linia wybrzeża szkierowego, jest silnie rozwinięta, z dużą ilością małych wysepek.

Powierzchnia:

• ląd: 304 473 km²

• woda: 33 672 km²

• całkowita: 338 145 km²

Długość granicy lądowej:

• Rosja: 1313 km

• Szwecja: 586 km

• Norwegia: 729 km

• całkowita: 2628 km

Długość wybrzeża:

• całkowita: 1250 km

  • Najwyższy punkt: Haltiatunturi – 1328 m n.p.m.

  • Najniższy punkt: Morze Bałtyckie – 0 m n.p.m.

  • Najdłuższa rzeka: Kemijoki – 550 km

  • Największe jezioro: Saimaa – 1377 km²

  • Powierzchnia lasów: 69%

Największe miasta (2009)

• Helsinki: 577 928

• Espoo: 241 943

• Tampere: 209 756

• Vantaa: 195 978

• Turku: 175 689

• Oulu: 137 201

• Jyväskylä: 128 234

• Lahti: 100 168

• Kuopio: 92 046

 

Park narodowy

---

POLITYKA

 

Finlandia jest republiką pół prezydencką.

Głową państwa jest prezydent (od 2000 roku ten urząd sprawuje Tarja Halonen), wybierany przez społeczeństwo w bezpośrednich wyborach na sześcioletnią kadencję i może być wybrany na najwyżej dwie, następujące po sobie, kadencje. W kompetencjach prezydenta zawiera się, między innymi, mianowanie premiera i na jego wniosek ministrów. Mianuje kanclerza sprawiedliwości, przewodniczącego i członków Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także arcybiskupa i biskupów Kościoła ewangelicko-augsburskiego. Posiada możliwość rozwiązania parlamentu, prawo kontroli administracji, prawo inicjatywy ustawodawczej i veta ustawodawczego. Jest również najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych.

Parlament (Eduskunta) jest wybierany przez społeczeństwo na czteroletnią kadencję i liczy 200 osób.

Rząd (Rada Państwa)

Konstytucja

Do 1 marca 2000 roku w skład konstytucji wchodziło pięć ustaw konstytucyjnych:

• Akt o Formie Rządu (1919)

• Akt o prawie parlamentu do badania zgodności z prawem czynności urzędowych Rady Państwa, Kanclerza Sprawiedliwości i Ombudsmana (1922)

• Akt o Parlamencie (1928)

• Akt o Trybunale Stanu (1922)

• Akt o Samorządzie Wysp Alandzkich (1951)

Helsinki- luterańska katedra i plac sanacki

1 marca 2000 roku weszła w życie nowa konstytucja, zaakceptowana przez Eduskuntę wymaganą większością 2/3 głosów dwukrotnie w 1999 roku (zmiana konstytucji musi zostać uchwalona i potwierdzona przez nowo wybrany parlament).

Partie polityczne (główne)

• Partia Centrum

• Koalicja Narodowa

• Liga Zielonych

• Socjaldemokratyczna Partia Finlandii

Cerkiew prawosławna w Helsinkach

---

JĘZYK

 

Języki

Dla większości Finów (92 procent)[9] język fiński jest językiem ojczystym. Język ten należy do języków bałtyckofińskich, podgrupy języków uralskich. Morfologicznie rzecz biorąc jest to język aglutynacyjny. Oznacza to odmianę form rzeczowników, przymiotników, zaimków, liczebników i czasowników w zależności od ich roli w zdaniu. W praktyce oznacza to, zamiast przyimków i zrostków, stosowanie przyrostków i złożeń. Szacuje sie, że około 65% wszystkich fińskich słów to złożenia[10]. Bardzo blisko z nim spokrewniony jest język estoński. Języki te (fiński i estoński), wraz z węgierskim i baskijskim są najpopularniejszymi językami nie indoeuropejskimi w Europie. Finlandia jest jednym z trzech krajów, w których język uralski jest używany przez większość mieszkańców. Pozostałe dwa to Estonia i Węgry.

Drugim najpopularniejszym językiem w Finlandii jest język szwedzki, którym posługuje się około 5,6% ludności. Używane są także języki: rosyjski (0,8%), estoński (0,3%), fińsko-romski oraz fiński język migowy (używany przez około 5 000 ludzi)[11]. Na północy kraju, w Laponii, zamieszkuje około 7000 Samów. Około jednej czwartej z nich używa języków lapońskich jako ojczystych. Prawo każdej z mniejszości w Finlandii do pielęgnowania swych odrębnych tradycji i kultury jest chronione przez fińską konstytucję[12].

W 2005 r. w badaniach przeprowadzonych w ramach Eurobarometru dotyczących języków Unii Europejskiej, 60% dorosłych obywateli deklarowało znajomość języka angielskiego, 38% języka szwedzkiego (41% w 2008), a 17% znajomość języka niemieckiego[13]. Ta liczba ludzi znających angielski umieściła Finlandię na piątym miejscu za Maltą (89%), Holandią (86%), Szwecją (85%) oraz Danią (83%). Relatywnie język niemiecki jest w Finlandii znacznie bardziej znany niż język francuski czy hiszpański

Zwroty podstawowe

Witam.
Hyvää päivää.

Jak się Pan/Pani miewa?
Mitä kuuluu?

Dobrze, dziękuję.
Kiitos, hyvää.

Jak się Pan/Pani nazywa?
Mikä sinun nimesi on?

Nazywam się… .
Nimeni on…

Miło cię poznać.
Hauska tavata.

Proszę.
Olkaa hyvaa.

Dziękuję.
Kiitos.

Nie ma za co.
Ole hyvä/Ei kestä.

Tak.
Kyllä/Joo.

Nie.
Ei.

Przepraszam.
Anteeksi.

Do widzenia.
Näkemiin.

Nie mówię po fińsku.
En puhu suomea.

Czy mówisz po angielsku?
Puhutko englantia?

Czy jest tu ktoś, kto mówi po angielsku?
Puhuuko kukaan täällä englantia?

Pomocy!
Apua!

Dzień dobry.
Hyvää huomenta.

Dobry wieczór.
Hyvää iltaa.

Dobranoc.
Hyvää yötä.

Nie rozumiem.
En ymmärrä.

Gdzie jest toaleta?
Missä on vessa?

PRZYRODA

Jezioro Inari jest 3 co do wielkości jezioro w Finlandii. Jest on położony w północnej, w północnej Laponii, w tej samej miejscowości Inari. Znajduje się powyżej koła podbiegunowego, na wysokości 117-119 metrów, w depressionless pochodzenie tektoniczne-polodowcowe. Ze względu na swoje położenie jest Jezioro Inari listopada do czerwca zamrożone. Rzeka wypływa z jeziora Paatsjoki. Jezioro Inari jest długa 80 km i 40 km szerokości. Maksymalna głębokość jeziora wynosi 94 metrów. wody na powierzchni jeziora składa się z 3318 wysp. Wyspy te były używane w starożytności jako miejsca pochówku następnie populacji ludu Sami oraz Ukonkivi. Jezioro Inari jest otoczony przez lasy świerkowe i sosnowe.

Lemmenjoki Park Narodowy – położony jest na obszarze pomiędzy gminy Inari i Kittilä w północnej Finlandii. Jest to największy park narodowy w Finlandii i jedna z największych w Europie. Zajmuje powierzchnię 2 800 km2. Park został założony w 1956 roku i do tej pory został przedłużony dwukrotnie. W obszarze parku to głównie lasy iglaste i brzozy. Terytorium przez wiele rzek, które są otoczone przez bagna i tereny podmokłe. W parku znajduje się kilka obszarów, gdzie ryžu złota. Park przechodzi kilka oznakowanych szlaków turystycznych i znajduje się tutaj, jak również camping namiotowe.

Każdej Park Narodowy–  położony jest na południowy brzeg jeziora Pielinen w północnym brzegu jeziora platform. Park składa się z interesującą křemencovými rock, które stworzyły piękne perspektywy. Z nich są całkiem wyciągnięta zobaczyć piaszczyste wysepki zwane eskery kontynencie, które łączą w obszarze jezior. W parku rosną mieszanych lasów na zboczach gór i sosny. Najwyższym punktem parku jest najwyższej Ukko każdej (347 metrów). Z góry na dół jest piękny widok na jezioro Pielinen. W obszarze parku jest szereg oznakowanych szlaków turystycznych i latem. W parku jest duża liczba niedźwiedzi i dlatego konieczne jest zapewnienie dobrego jedzenia.

Hepoköngäs–  jest najwyższy wodospad w Finlandii. Wodospad jest położony 16 km od miejscowości Puolanka w prowincji Oulu i Kainuu regionu. Woda spada z wysokości 24 m.