//HOLANDIA- GEOGRAFIA, JĘZYK, PODZIAL ADMINISTRACYJNY
HOLANDIA GEOGRAFIA

HOLANDIA- GEOGRAFIA, JĘZYK, PODZIAL ADMINISTRACYJNY

Wody


Kraj leży w dorzeczu trzech rzek: Renu, Mozy i Skaldy. Poza nimi wymienić można 3 mniejsze rzeki: IJssel (125 km), Waal (82 km) i Amstel (31 km). Długą tradycję (od VIII wieku) ma tu osuszanie terenów nadmorskich, jezior i zatok, poprzez tworzenie polderów. W 1932 powstał zbiornik IJsselmeer (1 100 km²) w wyniku odcięcia tamą Afsluitdijk zatoki Zuiderzee od Morza Północnego. Do największych przedsięwzięć, mających na celu ochronę wybrzeży Zelandii, należy realizacja zadań w ramach Planu Delta. Jego wykonanie w latach 1958–1986 pozwoliło na odgrodzenie tamami, groblami (wyposażonymi w śluzy) ujść Renu, Mozy i Skaldy Wsch. od M. Północnego. W wyniku osuszania powierzchnia kraju zwiększyła się z 33,6 tys. km² (1960) do 41,5 tys. km² (1992). Ważne szlaki komunikacyjne stanowią kanały śródlądowe (długość ok. 5 tys. km) m.in. Księżniczki Małgorzaty, Overijssel i Amsterdam-Ren.

Gleby


Na obszarze De Peel między Brabancją Północną a Limburgią występują gleby torfowisk wysokich. Na obszarze nizin nadmorskich gleby torfowisk niskich. Na północ od Renu – gleby bielicowe. W pd.-wsch. części kraju na niewielkiej powierzchni – gleby płowe. W zachodniej części ciemne gleby ziemne powstałe na podłożu piaszczystym. Na terenach polderów – marsze oraz gleby brunatne i płowe. Większość gleb w ten sposób została wysuszona po czym zyskano urodzajne gleby.

Klimat


Klimat Holandii jest morski, umiarkowany i ciepły. Średnia temperatura stycznia wynosi od +1°C na wschodzie do +3 °C na zachodzie. Natomiast w lipcu od +17 °C do +19 °C, w głębi kraju do +20 °C. Mała amplituda roczna temperatur jest wynikiem zachodnich i południowo-zachodnich wiatrów, które łagodzą upały i chłody zimowe. Średnia roczna suma opadów wynosi 750 mm. Częstym zjawiskiem są mgły.

JĘZYK

Językiem urzędowym jest język niderlandzki, a we Fryzji od niedawna także fryzyjski. Holendrzy uczą się od dziecka języków obcych, bo mają świadomość, że zasięg ich rodzimego języka jest niewielki. 90% Holendrów zna angielski. Także znajomość języka niemieckiego (ok. 60%) i francuskiego (ok. 25%) znacznie ułatwia Holendrom życie. Często przeciętny, niewyróżniający się specjalnymi zdolnościami Holender zna kilka języków. W Europie język niderlandzki jest używany przez ok. 22 miliony ludzi. Poza Holandią jest językiem urzędowym Belgii, Surinamu, Antyli Holenderskich i Aruby. Z tego języka wywodzi się także używany przez 60% białych (ok. 6 milionów ludzi) w RPA i Namibii język afrikaans, który jest w pewnym stopniu zrozumiały dla każdego znającego niderlandzki, przy czym szacuje się, że jako drugim językiem posługuje się nim w Afryce Południowej ok. 10 mln ludzi, gdyż był on językiem nauczanym w szkołach. Różnice między afrikaans a niderlandzkim dotyczą głównie wymowy, pisowni i pewnej części słownictwa.

Holendrzy kultywują rodzime dialekty. Za rodzime dialekty uważa się takie, których użytkownicy są w stanie porozumieć się między sobą. Określa się je mianem lingua communis. Przykładowo takim właśnie dialektem jest dialekt limburski, pretendujący do uzyskania miana holenderskiego języka urzędowego, obok niderlandzkiego i fryzyjskiego. Dialektem tym lub też według osób traktujących go jako pierwszy język ojczysty, nazywanym językiem limburskim posługuje się ludność autochtoniczna (około 1,6 mln na terenie Belgii i Holandii oraz 0,5 mln w Niemczech, zamieszkująca okolice Kolonii, Maastricht – Mestreech, Akwizgranu oraz Eindhoven, aż do zachodniej części Zagłębia Ruhry po Düsseldorf- regionów obejmujących jedno z regnum powstałych po podpisaniu traktatu z Verdun w 843 r. przez wnuków Karola Wielkiego (Charlemagne). Nie zmienia to faktu, że dialektów jest mnóstwo. Bywa, że język mówiony sąsiedniej wioski to inny dialekt. Ciekawe, że ludzie wykształceni swobodnie posługują się rodzimymi dialektami i ta umiejętność wydaje im się naturalna.

PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY

Holandia podzielona jest na 12 prowincji, które dzielą się z kolei na 458 gmin.

prowincja język niderlandzki stolica powierzchnia(km²) ludność
Groningen Groningen Groningen 2 336 575234
Fryzja Friesland Leeuwarden 3 349 642998
Drenthe Drenthe Assen 2 642 483 173
Overijssel Overijssel Zwolle 3 327 1 109 250
Flevoland Flevoland Lelystad 1 419 365 301
Geldria Gelderland Arnhem 4 975 1 970 865
Utrecht Utrecht Utrecht 1 386 1 171 356
Holandia Północna Noord-Holland Haarlem 2 670 2 595 294
Holandia Południowa Zuid-Holland Haga 2 818 3 452 323
Zelandia Zeeland Middelburg 1 788 379 948
Brabancja Północna Noord-Brabant Den Bosch 4 919 2 410 649
Limburgia Limburg Maastricht 2 153 1 135 962